عبدالشهید ثاقب - خبرگزاری جمهور

اتحاد انتخاباتی افغانستان که متشکل از پانزده حزب سیاسی و چهره‌های معروف می‌باشد، اعلام موجودیت کرده است، تا در انتخابات آینده نامزد واحدی برای احراز پست ریاست جمهوری معرفی نموده و از وی حمایت کنند.

اتحاد انتخاباتی افغانستان اگرچه تا هنوز نامزدش را رسماً معرفی ننموده است، اما گمانه‌زنی‌های وجود دارد که آقای احمدضیا مسعود یا داکتر عبدالله عبدالله نامزد آن گروه باشد.

داکتر عبدالله عبدالله و احمدضیاء مسعود از چهره‌های سیاسی متعلق به قوم تاجیک می‌باشد. گفته می‌شود که اتحاد انتخاباتی افغانستان تلاش دارد تا با حمایت از یک چهرة غیرپشتونی به تفکر غیردموکراتیک «برادر بزرگ» در افغانستان پایان بخشند.

مفهوم «برادر بزرگ» که یکی از مفاهیمِ متعلق به جنبش‌های توتالیتر و فاشیستی می‌باشد، اقوام و گروه‌های نژادی و قومی را به دو دسته تقسیم می‌کند: دستة برتر و دستة فروتر. بر اساس این مفهوم گفته می‌شود که حاکمیت همواره حق «برادر بزرگ» که همان دستة برتر است، می‌باشد. در کشور عزیزمان افغانستان، برخی چهره های یک قوم خاص، این حق را برای خودشان قایل می‌باشند.

چرا تاجیکان؟

اتحاد انتخاباتی افغانستان، افزون بر برخی چهره‌های پشتون، بیش‌تر از رهبران اقوام تاجیک و از بک و هزاره تشکیل یافته است. پس پرسشی که مطرح می‌شود این است: اگر قرار است اتحاد انتخاباتی افغانستان سنت‌شکنی کند و این بار از یک چهرة غیرپشتونی حمایت نماید، پس چرا تاجیکان؟ آیا نمی‌شود نامزدشان را از میان چهره‌های معروف ازبک و هزاره انتخاب کنند؟

من فکر می‌کنم اتحاد انتخاباتی افغانستان به چند دلیل علاقه‌مند آن است که نامزدشان را از میان چهره‌های مطرح تاجیک انتخاب کند:

1 – فراقومی‌اندیشی تاجیکان: تاجیکان در افغانستان یکی از اقوامی است که از گذشته‌های دور، زندگی قبیلوی را ترک گفته و شهرنشینی را پیشه نموده ‌اند. زندگی شهری ویژگی‌های خاص خود را دارد که یکی از آن‌ها، گذار از تعصبات خشک قومی و قبیلوی به سوی فردگرایی می‌باشد. تاجیکان افغانستان در درازنای تاریخ ثابت کرده اند که متعصب نبوده و به همه اقوام کشور احترام دارند.

2 – تاجیکان، به عنوان قوم میانجی: یکی دیگری از ویژگی‌های تاجیکان، داشتن روابط گسترده با سایر اقوام کشور می‌باشد. تاجیکان حیثیتِ قوم میانجی در میان اقوام کشور را دارند. قوم تاجیک از نگاه زبانی با هزاره‌ ها، ایماق‌ها و… پیوند دارد و از نگاه مذهبی با پشتون‌ها و ازبک‌ها. زبان و مذهب دو عنصر مهمی هویت می‌باشد. ساموئل هانتینگتون در مورد اهمیت زبان می‌نویسد که زبان، خونِ جاری شده در روح است، زبان اساس جامعه است. زبان اساساً با نژاد و مذهب متفاوت است. مردمی که دارای نژاد و مذهب مختلف بوده اند، اغلب با هم به مبارزه برخاسته‌اند اما اگر آن‌ها زبان مشترکی داشتند می‌توانستند با هم صحبت کرده و نوشته‌های همدیگر را بخوانند.»

کارل دویچ در اثر کلاسیک خود «ملی‌گرایی و روابط اجتماعی» نیز بدین عقیده است که یکی از کارکردهای زبان مشترک، ایجاد همگرایی می‌باشد. او می‌گوید که: «ملت‌ها گروهی از مردم اند که با همدیگر ارتباط گسترده‌تر و نزدیک‌تری دارند تا با دیگران. بدون زبان مشترک، هرچند ارتباط غیرممکن نیست، اما مشکل است.

به گونه‌ نمونه؛ کشورهایی مانند فرانسه، آلمان و ژاپن که در آن‌ها همه تقریباً به یک زبان صحبت می‌کنند با کشورهایی مانند سوئیس، بلژیک و کانادا که در آن‌ها دو یا چند جامعه‌ زبانی وجود دارد، تفاوت قابل ملاحظه ‌ای دارند.

در کشورهای نوع دوم (سوئیس، بلژیک و کانادا)، امکان واگرایی وجود دارد و از دید تاریخی، این کشورها از ترس همسایگان قدرتمندتر خود با یکدیگر متحد شده‌اند.»

بنابراین، گفته می‌توانم موقعیتی را که تاجیکان در افغانستان دارند و پیوندهای که با سایر اقوام دارند، کاملاً استثنایی بوده و در میان سایر اقوام پیدا نمی‌شود.

3 – تاجیکان چند بار دیگر نیز در تاریخ این سنت «برادر بزرگ» را شکستانده و موفق شده اند که حاکمیت را از چنگ برادربزرگ برهانند، اما به دلیل آن‌که از همکاری دیگر اقوام برخوردار نبوده اند، حاکمیت شان را حفظ نتوانسته اند.

اتحاد انتخاباتی افغانستان فکر می‌کند که اگر این بار بتوانند یک چهرة تاجیکی را به قدرت برسانند، به دلیل حضور سایر اقوام در این اتحاد، تفکر برتری طلبانه برای همیشه محو خواهد شد.

عبدالشهید ثاقب- خبرگزاری جمهور